تسکین دهنده التهاب سینه- گز انگبین

 گیاه مولد گز انگبین گون گزی با نام علمی به متعلق Astragalus adscendens Boiss & Hausskn. زیر خانواده Papilionaceae و خانواده Fabaceae است

این گونه از جنس گون چندساله و خودرو است. اندام هوایی آن به شکل مخروط وارونه، دارای ساقه خشبی و متمایل به رشد افقی و کمی متمایل به بالا با قطر سایه انداز 5/1-1 متر و ارتفاع 5/1 - 5/0 متر است. مان گز انگبین در واقع عسلکی است که از انتهای لوله گوارش پوره های حشره پسیل گز ترشح شده، در مجاورت هوا رطوبت خود را از دست میدهد و به رنگ سفید شیری درمیاید.

حشره زمستان را به صورت حشره کامل روی سرشاخه های گیاه میزبان سپری میکند. در بهار با مساعد شدن هوا و رشد جوانه های برگزا، حشرات کامل شروع به تغذیه از شیره گیاهی میزبان (گون گزی) مینمایند. مقارن با ظهور برگچه ها حشره ماده تخمگذاری میکند. برگچه ها پس از تخمگذاری، از طول به صورت لوله درآمده تخمها را میپوشانند.

دوره تفریخ تخم 10 - 7 روز است. با ظهور گل در میزبان، پورهها گرایش به سرشاخه ها پیدا میکنند و به تغذیه از شیره گیاهی میپردازند. پوره ها دارای چشم مرکب قرمز رنگ، با شاخک و پاهای کوتاه و به طور کلی کم تحرک هستند. طول دوره پورگی حدود 100 روز است. در طی 1 برحسب شرایط منطقه  این مدت، سنین مختلف پورگی با تغذیه از شیره گیاهی گز انگبین را به عنوان ماده دفعی ترشح مینمایند. ترشح مان در سن آخر پورگی (شهریور تا اواسط مهر ماه) به اوج خود میرسد.

حشره مولد گز انگبین یک نسل در سال دارد. گز انگبین حاوی 2/41 درصد فروکتوز، 2 درصد ساکاروز،16/31 درصد پلی ساکاریدها (که در اثر هیدرولیز اسیدی تولید گلوکز، گزیلوز و مانوز مینماید)، 02/3 درصد موسیلاژ و صمغ و 26/2 درصد خاکستر است. گز انگبین به عنوان ماده تسکین دهنده التهاب سینه، تنگی نفس، سرفه و جهت تقویت دستگاه هاضمه در طب سنتی توصیه میشود.

امروزه گز انگبین یکی از غنی ترین منابع طبیعی تولید فروکتوز محسوب میشود و از آنجا که فروکتوز بدون وجود انسولین (با آنزیم فروکتوکیناز) میشکند، مورد توجه است.

منابع: تکاور و همکاران، عوامل مولد و ساز و کار تولید شیرابههای قندی (مان) در ایران، فصلنامه گیاهان دارویی، 1387، جلد 28، ص 28.